Zjawisko zmęczenia w badaniach międzykulturowych
- Szczegóły
- Utworzono: 27 kwietnia 2007
- Remigiusz Koc
Procedura badawcza
W celu weryfikacji stopnia zróżnicowania poziomu zmęczenia wśród Polaków oraz Czechów przeprowadzono badania kwestionariuszowe na terenie czeskiego miasta Ołomuniec oraz w regionie kujawsko-pomorskim w 2004 roku(2).
Strukturę socjodemograficzną badanych grup przedstawiono w Tabeli 2. Jak można zauważyć pomimo widocznych różnic w zakresie liczebności badanych, rozkład analizowanych wskaźników socjodemograficznych w obu grupach porównawczych jest identyczny (płeć) lub zbliżony (miejsce zamieszkania, wiek).
Ogólnie należy stwierdzić, iż wśród badanych mieszkańców Czech znalazło się więcej osób z wyższym wykształceniem oraz mających wyższe wykształcenie.
Tabela 2. Wybrane zmienne socjodemograficzne w obrębie badanych grup mieszkańców Polski i Czech
| POLACY (N – 59) | CZESI (N – 113) | |
|---|---|---|
| Płeć | K – 61%;M – 39% | K – 61%;M – 39% |
| Wykształcenie | Podstawowe – 7% Średnie – 75% Wyższe – 18% |
Podstawowe – 12% Średnie – 58% Wyższe – 30% |
| Miejsce zamieszkania |
Wieś – 11% Miasto do 10 tys. – 8% Miasto do 100 tys. – 15% Miasto powyżej 100 tys. – 64% |
Wieś – 14% Miasto do 10 tys. – 27% Miasto do 100 tys.– 16% Miasto powyżej 100 tys. – 43% |
| Wiek | Poniżej 20 lat – 46% 20-30 lat – 44% Powyżej 30 lat – 10% |
Poniżej 20 lat – 32% 20-30 lat – 47% Powyżej 30 lat – 21% |
Intensywność zmęczenia
Jednym z podstawowych wymiarów, które należało określić w omawianych badaniach porównawczych było ustalenie poziomu intensywności zmęczenia w obu grupach. Należy jednocześnie podkreślić, że pojęcie intensywności zmęczenia odnosi się do tzw. zmęczenia ogólnego (w przeciwieństwie do akcentowanego często w literaturze zmęczenia lokalnego).
M. Chabowski (2005) zwraca uwagę, że zróżnicowanie w zakresie intensywności zmęczenia może być podstawą wyróżnienia takich jego form, jak: zmęczenie utajone (nieodczuwalne bezpośrednio przez jednostkę), zmęczenie umiarkowane (odnoszące się do występującego przejściowo stanu dyskomfortu, który jednak nie narusza w sposób istotny dobrostanu jednostki) oraz wreszcie przemęczenie (związane z całkowitym wycieńczeniem organizmu, prowadzącym do wyczerpania potencjału jednostki utrudniającego dalsze jej optymalne funkcjonowanie).
Powyższy podział jest wartościowy poznawczo w sensie teoretycznym, aczkolwiek pojawia się kwestia problemowa, dotycząca chociażby trafnego i właściwego ustalenia granicy pomiędzy poszczególnymi jakościowo odmiennymi formami zmęczenia.
W związku z tym w przeprowadzonych badaniach koncentrowano się przede wszystkim na ilościowych różnicach intensywności zmęczenia, określając je za pomocą wymiarów: częstości odczuwanego zmęczenia na przestrzeni ostatniego miesiąca, poziomu zmęczenia na przestrzeni dnia oraz stopnia dezorganizacji codziennej aktywności człowieka wynikającej z odczuwanego zmęczenia (3).
Porównanie procentowego rozkładu intensywności zmęczenia w grupach mieszkańców Polski i Czech przedstawiono w Tabeli 3. Uwagę zwraca zbliżony poziom w zakresie intensywności zmęczenia wśród badanych. Warto zauważyć, że zarówno Polacy, jak i Czesi zmęczenie odczuwają stosunkowo rzadko i z reguły pojawia się ono dopiero w godzinach popołudniowych ogólnie nie dezorganizując aktywności życiowej jednostki.
Dokonując porównania średnich wartości intensywności zmęczenia w zakresie trzech podanych wymiarów okazuje się, że istotna statystycznie (p<0.05) jest jedynie różnica w częstości odczuwanego zmęczenia. Mieszkańcy Czech deklarowali średnio wyższą częstość subiektywnie odczuwanego zmęczenia, co może wynikać z faktu większego udziału osób po 30 roku życia w grupie czeskiej.
Tabela 3. Porównanie różnic poszczególnych wymiarów składających się na wymiar intensywności zmęczenia w badanych grupach mieszkańców Polski i Czech.
| POLACY (%) | CZESI (%) | |
|---|---|---|
| Częstość odczuwania zmęczenia w ciągu ostatniego miesiąca: - codziennie - prawie codzienne - rzadko - wcale |
12 19 65 4 |
7 19 68 4 |
| Kiedy czujesz się zmęczony? - zaraz po obudzeniu i do końca dnia - przed południem i do końca dnia - po południu i do końca dnia - wieczorem i aż do zaśnięcia - brak zmęczenia w ciągu dnia |
8 8 32 42 8 |
7 4 40 40 7 |
| Jak bardzo zmęczenie przeszkadza w Twoim życiu? - nie mogę niczego robić - robię tylko rzeczy niezbędne - rezygnuję z robienia rzeczy sprawiających mi przyjemność - robię rzeczy przyjemne, ale z mniejszą radością - mogę robić wszystko, co zamierzam |
2 25 5 39 29 |
2 25 6 17 47 |
| Deklarowana częstość zmęczenia (średnie); różnice istotne statystycznie (p<0,05) | 2,94* | 3,30 |
| Poziom zmęczenia w ciągu dnia (średnie) | 3,33 | 3,34 |
| Destruktywność deklarowanego zmęczenia (średnie) | 3,67 | 3,83 |
