Teoria Opanowywania Trwogi

Szczegóły: Utworzono: 17 grudnia 2008; Kamila Niechciał

Teoria Opanowywania Trwogi (Terror Management Theory) – TOT – rozwinęła się w połowie lat ’80 ubiegłego stulecia. Ilość badań jakie narodziły się z TOT jest ogromna. Ta wyjątkowa teoria znana jest głównie w Stanach Zjednoczonych i zachodniej Europie. W Polsce pierwsza książka poświęcona w całości teorii opanowywania trwogi została wydana w 2008 roku (Rusaczyk 2008), co świadczy o nikłej znajomości lub popularności tejże teorii w polskiej nauce psychologicznej i społecznej.

Teoria zakłada, że wszystkie organizmy żywe posiadają mechanizmy, pozwalające adaptować się do warunków napotkanych na swej drodze. Dzięki temu wzrasta ich szansa na przetrwanie, co prowadzi do ekspansji. W przypadku człowieka instynkt ten jest związany z wypracowanymi i unikalnymi zdolnościami poznawczymi, pozwalającymi na myślenie złożone. Ta wyjątkowa cecha, która pozwala nam żyć, niesie ze sobą zagrożenie. Otóż dzięki niej posiadamy wiedzę o naszej śmiertelności i marności naszego życia. Według TOT, aby móc funkcjonować w świecie, w którym nieuniknioną kwestią jest umieranie, które wywołuje lęk, ludzie w celu złagodzenia takiej trwogi konstruują kulturowe koncepcje rzeczywistości, pozwalające wzbudzić poczucie, iż są ważną częścią tej kultury. Ta kultura bowiem dostarcza nam przekonania, które pozwalają nadać życiu znaczenie, sens i sprawić, że człowiek staje się kimś ważnym i wartościowym. Takie przekonania stanowi na przykład religia, która podkreśla istnienie czegoś powyżej skończoności fizycznej, w której jednostka ma udział i dzięki temu łatwiej jest jej radzić sobie ze świadomością skończoności jej bytu na świecie.

Teoria opanowywania trwogi opiera się na dwóch hipotezach. Pierwsza mówi o buforze zabezpieczającym jednostkę przed „suchą”, obdartą z ideologii świadomością swojej skończoności, druga o efekcie eksponowania śmiertelności, która unaocznia ludziom ich własną śmiertelność, w konsekwencji prowadząca do uruchomienia mechanizmu mający na celu uśmierzyć trwogę i odbudować poczucie bezpieczeństwa.

Teoria opanowywania trwogi znalazła swoje zastosowanie w wielu nurtach psychologicznych taki jak psychologia kulturowa, kliniczna czy społeczna, (por. kolejno: Florian, Mikulincer 1997; Arndt, Routledge, Cox, Goldenberg 2005; Pyszczynski, Solomon, Greenberg 2002). Co ciekawe hipotezy TOT znajdują zastosowanie w badaniach zachowań konsumenckich człowieka. Mandel i Heine (1999) przeprowadzili eksperyment, który potwierdził, że w sytuacji eksponowania badanym ich własnej śmierci wzrastała skłonność do zakupu produktów luksusowych. Takie zachowanie tłumaczyli odwołując się do roli poczucia własnej wartości. Mówiąc ludziom o ich śmierci aktywizuje do działania bufora zabezpieczającego i dzieli dziedziny na ważne i nieznaczące dla poczucia własnej wartości.

Myśli o śmierci innych i naszej śmiertelności prowadzą do ciekawych zachowań, a jak wiemy ze śmiercią mamy do czynienia codziennie – w gazecie, telewizji na drogach, w historii, a czasem w życiu prywatnym. Dlatego więc, może warto zagłębić wiedzę, jaką niesie za sobą TOT i wykorzystać to w różnych dziedzinach życia społecznego, jak i psychologii.

{rdaddphp file=moje_php/autorzy/kniechcial.html}

Literatura

Arndt, J., Routledge, C., Cox, C., Goldenberg, J. L., (2005). The worm at the core: A terror management perspective on the roots of psychological dysfunction. Applied and Preventive Psychology, 11, s. 191-213.
Florian, V., Mikulincer, M. (1997). Fear of Heath and the judgment of social transgressions: A multidimensional test of Terror Management Theory. Journal of Personality and Social Psychology, 73, s. 369-380.
Mandel, N., Heine, S. J. (1999). Terror management and marketing: He who dies with the most toys wins (w:) E. J. Arnould, L. M. Scott (red.) Advances in consumer research t. 26, s. 527 – 532. UT: Association for Consumer Research.
Pyszczynski, T., Solomon, S., Greenberg, J., (2002). In the Wake of 9/11: The psychology of terror. Washington, DC: American Psychological Association.
Rusaczyk, M. (2008). Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej. Wydawnictwo Naukowe Scholar

Tags:

Dodaj komentarz

JComments