Pierwszy nie najlepszy... ale znaczący
- Szczegóły
- Utworzono: 02 lipca 2013
- Kamila Pasek
Uczenie się, wynikające z uprzednich doświadczeń, stanowi jeden z ważniejszych aspektów poznania. Niemniej jednak ogromną rolę w kształtowaniu ludzkich zachowań ma pierwsze, podjęte działanie.
Zgodnie z prawem efektu Thorndike'a, w procesie uczenia zapamiętywane są jedynie te działania, które prowadzą do efektywnego rozwiązania problemu. Im bardziej odczuwalne zadowolenie lub przykrość, tym większe wzmocnienie lub osłabienie związku i odpowiednie prawdopodobieństwo powtórzenia zachowania.
Dotychczasowe badania oparte na podwalinach behawioryzmu, rozwiązywały kwestie adaptacji i zapamiętywania nowych działań w procesie uczenia się. Nie wyjaśniały jednak dlaczego niektóre działania jednostki mają wpływ na jej dalsze zachowanie, a inne nie.
Tematem zainteresował się zespół hebrajskich badaczy, który zauważył, iż nie można rozpatrywać procesu uczenia się, odwołując się jedynie do wcześniejszych doświadczeń organizmu. Dlaczego? Otóż - zdaniem zespołu Hanana Shteigarta, rozpoczęcie procesu uczenia się, powoduje iż dostępność pewnych, nabytych w przeszłości doświadczeń i wartości może się zmniejszyć. Należy zatem zdefiniować i zbadać początkowe warunki, z jakimi organizm rozpoczyna proces nauki.
Ci sami badacze założyli, że wspomniane warunki początkowe, w jakich jednostka nabywa doświadczenie, nie są dowolne a optymistyczne. Mało tego, kasują one wartość nagrody wynikającej z pierwszej podjętej próby, co powoduje nieproporcjonalny wpływ pierwszego doświadczenia na dalsze wybory jednostki. Zdaniem badaczy kasująca moc warunków początkowych, może także posłużyć wyjaśnieniu zdefiniowanego i znanego psychologii efektu pierwszeństwa, który zakłada, iż pierwsze wrażenie ma wpływ na emocje, myśli i postawy jednostki względem danego bodźca. Podobnie w przypadku zachowania, pierwsze doświadczenia i wybory jednostki, mogą determinować jej dalsze działania, zwłaszcza w sytuacjach, w których dana osoba ma tendencję do zaniżania prawdopodobieństwa wystąpienia pewnych zjawisk, bądź sytuacji.
By potwierdzić swoje założenia, zespół badaczy przeprowadził eksperyment oparty na nowatorskim modelu: free-reinforcement learning algorythm. Przebadano blisko dwustu studentów, których zadaniem było wielokrotne dokonywanie wyboru pomiędzy dwoma opcjami: ryzykowną i bezpieczną. Wszystkie wybory uczestników badania były najpierw rejestrowane, a później dogłębnie analizowane.
Wyniki eksperymentu wskazują na trwały i znaczący wpływ doświadczenia związanego z pierwszym ryzykownym wyborem jednostki. Badani, którzy doświadczali działania związanego z ryzykiem, w kolejnych próbach częściej wybierali zachowania ryzykowne. Tak więc pierwsze doświadczenie może mieć znaczący wpływ na kształtowanie się kolejnych zachowań w procesie uczenia się. Wpływ ten jest stały w czasie i nieproporcjonalnie duży.
W świetle przedstawionych badań, mądrość ludowa głosząca, że człowiek uczy się na błędach, nabiera innego wyrazu. Zatem wybierajmy i doświadczajmy ostrożnie, bo jak pisał Dickens; pierwsze wrażenie często przebywa długą drogę i długo trwa w czasie.
Więcej: Steingart, H., Neimen, T., Loewenstein, Y., (2013) The role of First impression in Operant Learning. Journal of Experimental Psychology, General, vol 142, no. 2, 476-488.
Foto: Svilen001
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
