Wpływ niepowodzeń finansowych na funkcjonowanie mózgu
- Szczegóły
- Utworzono: 13 września 2013
- Marta Obojska
Według najnowszych badań opublikowanych w magazynie Science, nasze zamartwianie się o to, jak przetrwać do następnej wypłaty czy opłacić rachunki, może tak bardzo wyczerpywać nasze zasoby poznawcze, iż logiczne myślenie czy podejmowanie decyzji staje się dla nas bardzo trudne. W efekcie może prowadzić do pogłębiającego się ubóstwa.
Jeżeli znaleźliście się kiedyś w sytuacji, w której martwiliście się o stan swojego konta i z utęsknieniem czekaliście na dzień wypłaty, czy też spadły na was nieoczekiwane rachunki do zapłaty, mogliście się poczuć przygnieceni ich ciężarem i ciężko było wam się skupić na zaplanowanej pracy, nauce, czy podjąć ważne decyzje.
W jednym z przeprowadzonych eksperymentów naukowcy pod kierunkiem Jiaying Zhao, profesora z University of British Columbia, odkryli, iż na samą myśl o niestabilności finansowej nasze IQ może spaść o równowartość 13 punktów. Wyniki te wyjaśniają nieco, w jaki sposób powstaje błędne koło ubóstwa i dlaczego tak ciężko jest z niego wyjść. Osoby z niższymi dochodami skłaniają się do podejmowania wydających się irracjonalnych i ryzykownych decyzji, które widoczne są zwłaszcza w ich sferze budżetowej. Popełniane błędy kosztują ich bardzo dużo. Wpadając z jednego kredytu w kolejny, z czasem ciężko jest się ich pozbyć.
Aby określić, w jaki sposób kwestie budżetowe mają wpływ na sposób myślenia, naukowcy zbadali wpływ napięć finansowych zarówno wśród grupy kupujących w centrum handlowym w New Jersey, jak i zubożałych rolników trzciny cukrowej na wiejskich obszarach Indii. Przychody osób odwiedzających centrum handlowe znajdowały się w przedziale od 20.000 do 150.000 dolarów, ze średnim dochodem $ 70.000. W przypadku rolników zaś sytuacja finansowa kształtowała się dobrze, ale tylko podczas żniw. W pozostałej części roku jawiła się rozpaczliwie ubogo.
Podczas przeprowadzonego eksperymentu kupujący rozważali szereg trudności finansowych od brania pod uwagę mniejszych bądź większych cięć płac po nagłe dość drogie usterki samochodu. Następnie byli pytani o to, jak radziliby sobie z takimi problemami jak pożyczki, ograniczanie wydatków czy pomijanie napraw samochodu oraz ich nadzieje na poprawę sytuacji. Potem wzięli udział w pomiarze ich IQ oraz zdolności poznawczych.
Ludzie z niższymi dochodami, którzy spotykali się z relatywnie nie dużymi problemami, takimi jak wydatek rzędu $100, wypadali na testach podobnie jak ci o wyższych dochodach. Jednakże w konfrontacji z poważniejszymi problemami finansowymi wynoszącymi $1.500 osoby uboższe wypadały znacznie gorzej. W rzeczywistości w jednej z wersji eksperymentu, w którym uczestnikom płacono $0.25 za każdą poprawną odpowiedź, bogatsze osoby zarabiały o 18% więcej w stosunku do osób, które znajdowały się w kłopotach finansowych.
Wyniki wśród indyjskich rolników trzciny cukrowej przyniosły bardzo podobne wyniki. Naukowcy przebadali 464 rolników z 54 wsi przed i po zbiorach, w momentach, w których ich finanse były drastycznie różne. Po zbiorach, kiedy rolnicy posiadali przypływ gotówki, ich wyniki w testach poznawczych wypadały dobrze. Jednakże przed zbiorami, kiedy ich budżety były skromniejsze, wypadali znacznie gorzej, wykazując spadek o 10 punktów ich IQ. Również według badań zamieszczonych w American Economic Review, rolnicy otrzymywali wyższy zwrot inwestycji, gdy decyzje podejmowali tuż po zbiorach niż w późniejszych okresach sezonu. Aby upewnić się, że rezultaty przeprowadzonego eksperymentu nie wynikają przypadkiem z mniej pożywnych posiłków rolników przed zbiorami, badacze jeszcze raz zebrali dane. Ich wyniki jasno wskazywały, że ilość pieniędzy wydawana na pożywienie była bardzo zbliżona z czasu przed, jak i po żniwach.
W chwili, w której połowa Amerykanów żyje od wypłaty do wypłaty, według jednego z autorów badania, Eldara Shafira, profesora psychologii i spraw publicznych na Uniwersytecie w Princeton, wyniki są istotne dla zrozumienia, jak sytuacja finansowa wpływa na zdolności intelektualne.
Poprzednie badania odkryły, że biedniejsi generalnie są mniej produktywni, mniej dbali jako rodzice i mają niższe wyniki testów inteligencji. Pomimo tego, że kuszącym wydaje się stwierdzenie, że to stres jest wytłumaczeniem zebranych rezultatów badań, nie był on nim. W przeprowadzonych badaniach czynnik stresu był kontrolowany i o ile rzeczywiście był wyższy u rolników będących tuż przed zbiorami, nie tłumaczył w pełni osłabienia funkcji poznawczych. Nawet po kontroli poziomu hormonu stresu badacze wykazali, że osoby uboższe wypadały gorzej. Dla porównania przytoczę, iż istnieją badania, które wskazują na to, że stres może zwiększyć pojemność pamięci roboczej.
Wiele badań potwierdza fakt, iż gdy wzrasta obciążenie psychiczne, spada zdolność podejmowania decyzji. Dlatego właśnie ludzie ubożsi częściej podejmują gorsze decyzje, nawet jeżeli część z nich jest prosta. Ich myśli, zasoby poznawcze nieustannie pochłonięte są przeliczaniem pieniędzy, nie pozwalając wykorzystać swojego potencjału do innych celów.
Czy można pokonać problem, nie pozostając przytłoczonym lub przekonując siebie, że posiada się większe zdolności poznawcze niż w rzeczywistości?
Niektóre badania wykazały, że taka mentalna gimnastyka może działać, ale tylko do pewnego poziomu. Samo pozytywne myślenie nie jest wystarczające, aby pozbyć się ciężkich obciążeń psychicznych. Nie pomoże również tworzenie procedur. Podejmowanie automatycznych wyborów, takich jak: co zjesz na śniadanie lub w co się ubierzesz, może pozostawić cię nieprzygotowanym na pojawiające się, nieprzewidziane problemy, którymi możesz zostać przytłoczony. Pozytywnie za to mogą wpłynąć ćwiczenia dla mózgu, próba sprostania nawet najprostszym codziennym wyzwaniom oraz planowanie i podejmowanie decyzji wcześnie rano, zanim rozproszą cię i pochłoną całą twoją uwagę stresy nadchodzącego dnia. Podejmowanie mądrych decyzji jest czymś więcej, niż bycie mądrym, zakłada również bycie w odpowiednim stanie umysłowym, który pozwoliłby twoim zdolnościom poznawczym robić, co do nich należy.
Ze strony urzędów szczególnie użyteczna dla ludzi uboższych byłaby pomoc w prostych czynnościach, takich jak np. wypełnianie formularzy, monitorowanie planowania czy stosowanie przypomnień. Zgodnie z wynikami powyższych badań, politycy powinni kierować programy edukacyjne dla rolników w okresie przypadającym tuż po zbiorach, kiedy ich zdolności poznawcze są stosunkowo wyższe.
Więcej:
- Mani, A., Mullainathan, S., Shafir, E., & Zhao, J. (2013). Poverty impedes cognitive function. Science, August 2013.
- Duflo, Esther, Michael Kremer, and Jonathan Robinson. (2011). Nudging Farmers to Use Fertilizer: Theory and Experimental Evidence from Kenya. American Economic Review, October 2011.
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
