Sen nocy letniej
- Szczegóły
- Utworzono: 23 lipca 2019
- Jarosław Świątek
Rekord czasu, jaki można wytrzymać bez snu pobił w 1964 roku Randy Gardner. Nie spał przez 264 godziny i 12 minut. Brak snu jednak już w wyjątkowo krótkim czasie daje się nam we znaki. Zaczynają się problemy z koncentracją, pamięcią czy motywacją po nieprzespanej dobie a co dopiero 11.
Ludzki organizm potrzebuje snu. Kropka. Wiedza ta jest powszechna i oczywista. Jednak zapytani o to, do czego sen jest nam w ogóle potrzebny, najprawdopodobniej najczęściej udzieloną odpowiedzią byłaby ta, mówiąca że oto sen jest nam potrzebny do regeneracji czy wypoczynku. Gdyby próbować dociekać dalej wiedzy przeciętnego zjadacza chleba, na twarzy szybko pojawiłby się wzrok psa, który nie rozumie jak udało nam się schować przed nim zabawkę, skoro cały czas miał ją przed nosem.
Prawda jest taka, że i naukowcy więcej na temat snu nie wiedzą, niż wiedzą. Z każdym rokiem jednak odrywamy nowe fakty i są one coraz bardziej fascynujące.
Jeden z nich odkryli niedawno naukowcy z Departamentu Snu i Poznania Holenderskiego Instututu Neuronauki z Amsterdamu. Nasz mózg wyposażony jest w system wczesnego ostrzegania, który de facto odpowiedzialny jest za odczuwanie stanów stresowych. Ta swoista syrena alarmowa znajduje się w obwodach układu limbicznego. Jako pierwsze i szczególnie aktywne podczas pojawiania się zagrażającego, nieprzyjemnego bodźca spustowego, są jądra migdałowate. To one pierwsze biją na alarm i są najgłośniejsze, każąc nam reagować unikiem lub działaniem mającym na celu usunięcie niedogodności możliwie jak najszybciej. Te same syreny muszą zostać następnie wyłączone i dzieje się tak po zakończeniu działania owego bodźca. I tu wkracza zespół holenderskich badaczy, który wykazał, że kluczowy dla lepszego radzenia sobie z podobnymi doświadczeniami do tych, które miały miejsce w przeszłości jest sen. Konkretnie jego stadium REM ( Rapid Eye Movement).
Badacze indukowali uczestnikom eksperymentu pewien wstrętny odór i sprawdzali czy nastąpi reakcja awersywna w jądrach migdałowatych – słowem: czy badani się zagniewają. Taka reakcja istotnie została natychmiast odnotowana, co nikogo dziwić nie powinno. Nikt raczej nie wspomina rzewnie sytuacji, kiedy musiał być wystawiony na czyjś ponury żart gastryczny w zamkniętym pomieszczeniu.
Następnie pozwalali oni wyspać się badanym, którzy byli w tym czasie podłączeni do Elektroencefalografu (EEG), który mierzył aktywność ich fal mózgowych. Nazajutrz ponownie rozpylano nieprzyjemny zapach wobec badanych. Okazało się, że tym razem naukowcom nie udało się wywołać tej samej reakcji. Obwody neuronalne zaadaptowały się przez noc. Ale jest pewien haczyk. Stało się to wyłącznie pośród tych osób, które się wyspały i wchodziły w fazę snu REM. U osób, które spały niespokojnie, nie odnotowano żadnych zmian i ich syreny alarmowe wyły ponownie, kiedy zetknęli się z tym samym, nieprzyjemnym zapachem.
Podczas snu, ludzki mózg puszcza ponownie taśmę z wydarzeniami z minionego dnia. Dzięki temu procesowi bezwiednie się uczymy i dostosowujemy. Okazuje się, że odpowiedni sen może być kluczowy w budowaniu odporności psychicznej wobec takich samych lub podobnych stresorów, na jakie byliśmy narażeni i jakich doświadczyliśmy. Ważną kwestią jest tutaj jednak porządne wyspanie się i danie możliwości do reinterpretacji poznawczej, która co ciekawe nie toczy się w obszarach odpowiedzialnych za świadome postrzeganie, myślenie i podejmowanie decyzji, tylko w … jądrach migdałowatych! Te małe podkorowe, podstępne syreny, odpowiedzialne za nasze emocje odpalają poza naszą kontrolą i świadomością i w ten sam sposób uczą się nie reagować.
Oto kolejny powód, dla którego sen jest szalenie ważny. Jeśli za dużo w życiu rzeczy wydaje ci się stresujących, upewnij się więc najpierw, że porządnie się wysypiasz. I choć łatwo tu o błędne koło – stres wpływa na brak snu, brak snu na odnawialny stres, to można z tej pętli spróbować się wyłamać, podejmując aktywne kroki w kierunku porządnego snu. Wtedy łatwiej będzie z kolei mierzyć się z doczesnością i przy okazji cieszyć marzeniami...sennymi.
- Wassing, R., Lakbila-Kamal, O., Ramautar, J. R., Stoffers, D., Schalwijk, F., Van Someren, E. J. W. (2019). Restless REM Sleep Impedes Overnight Amygdala Adaptation. Current Biology, 29, 14. 2351-2358. https://doi.org/10.1016/j.cub.2019.06.034
- Grabenhorst, F., Báez-Mendoza, R., Genest, W., Deco, G., & Schultz, W. (2019). Primate Amygdala Neurons Simulate Decision Processes of Social Partners. Cell, 0(0). https://doi.org/10.1016/j.cell.2019.02.042
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
