Afekt a spostrzeganie, oceny i zachowania interpersonalne

Szczegóły

Utworzono: 07 kwietnia 2006

Jarosław Świątek

Joseph Forgas zadał sobie pytanie:

W jaki sposób emocje działają na życie społeczne i relacje interpersonalne?

Po całym szeregu badań wysnuł koncepcję infuzji afektu (Affect Infussion Model; Forgas, 1995a). Jednak co ta zgrabna nazwa oznacza?

Model Infuzji Afektu

Termin infuzja afektu oznacza, iż jeśli pojawi się informacja, która będzie nasycona emocjonalnie, to będzie miała ona wpływ na procesy poznawcze oraz zostanie przyswojona przez umysł danej jednostki. Natomiast jej wpływ w stosunku do wyników przemyśleń tejże jednostki będzie widoczny (Forgas, 1995a).

AIM zakłada, że infuzja afektu pojawi się w warunkach sprzyjającym szczegółowemu, konstrukcyjnemu i otwartemu przetwarzaniu informacji (Fiedler, 1991; Forgas, 1991; 1995a).

Natomiast słaba infuzja afektu lub niemal całkowity jej brak nastąpi wówczas, gdy ludzie zastosują strategie silnie motywowanego przetwarzania czy też bezpośredniego dostępu do konkretnych informacji, które są łatwo przywoływane bez żadnego przetwarzania.

AIM przewiduje wobec powyższych założeń, że człowiek może zareagować na napływającą informację na cztery różne sposoby i zastosować jedną z następujących strategii: 1) bezpośredniego dostępu, 2) zmotywowanego przetwarzania 3) heurystycznego przetwarzania oraz 4) konstruktywnego, rzeczowego przetwarzania.

-1-

Strategia bezpośredniego dostępu sprowadza się do pobierania przez jednostkę gotowego wzorca informacji z zasobów własnych lub środowiskowych.

Przykładem takiej strategii są schematy poznawcze czy konkretnie stereotypy (Wojciszke, 2003), które są aktywizowane przez otoczenie w danym momencie, więc ich przywołanie nie stanowi żadnego wysiłku poznawczego, przez co infuzja afektu okazuje się być słabsza lub nie występuje wcale. Same schematy również mogą nieść ze sobą swój własny ładunek emocjonalny.

-2-

Jeśli chodzi o strategię zmotywowanego przetwarzania, to infuzja afektu jest słaba z tego względu, że taka strategia wiąże się z odgórnym ograniczeniem i ukierunkowaniem w przeszukiwaniu pola informacji.

Jednostka podejmująca się tej strategii ma silną motywację, żeby np. zdobyć określone dobro, podnieść własną samoocenę, potwierdzić wielkość swojego ego czy też poprawić sobie nastrój. Taki stan rzeczy powoduje, że afekt jako źródło informacji i skojarzeń jest odrzucany, a jego miejsce zajmuje konkretne nastawienie, z którym stara się ona znaleźć jak najwięcej wspólnego.

-3-

Strategią, która poddaje się infuzji afektu jest strategia heurystycznego przetwarzania. Ludzie mają tendencję do podejmowania w większości przypadków pobieżnych sądów opartych na jak najbardziej prostych i łatwo dostępnych informacjach (Tversky, Kahneman, za: Aronson, Wilson, Akert, 2001).

Nasze lenistwo poznawcze powoduje, że formułujemy nasze sądy na podstawie wszelkich dostępnych nam informacji, toteż podczas procesu przeszukiwania informacji, możemy jako jedną z nich wziąć skojarzenia powiązane z afektem.

-4-

Oczywiście strategia przetwarzania heurystycznego nie jest jedyną strategią poddającą się infuzji afektu. Obok niej występuje jeszcze strategia konstruktywnego przetwarzania, która to polega na bardziej rzeczowym, gruntownym przeszukiwaniu swoich zasobów w kierunku konkretnej informacji.Wówczas afekt może stanowić bodziec torujący, który uruchomi przeszukiwanie w tym kierunku, w którym jest ów afekt zabarwiony (pozytywny lub negatywny).

Tak jak myślenie o głodzie aktywizuje sposoby jego redukcji, a nie sposoby na zaspokojenie odczuwanego w tym samym czasie pragnienia. Głód staje się bodźcem torującym poszukiwanie rozmaitych strategii działania czy informacji mających na celu poradzenie sobie z nim.