Moralność

Szczegóły

Utworzono: 28 czerwca 2011

Ewa Szumowska

Tożsamość jako źródło motywacji moralnej.

W kilku modelach moralności (np. Blasi, 1983, 1995; Colby i Damon, 1992; Gibbs, 2003; Narvaez i Lapsley, 2005; Rest, 1983, za: Hardy, 2006; przegląd również w Hardy i Carlo, 2005) to tożsamość moralna stanowi kluczowe źródło moralnej motywacji. Niektórzy teoretycy moralności badają zaangażowanie moralne, analizując biografie osób przykładnych pod względem moralnym, czasem porównując je z osobami, które takich przykładów nie stanowią. Dla przykładu Colby i Damon (1992) na podstawie własnego badania dorosłych stanowiących moralne wzory do naśladowania (wskazanych przez filozofów, teologów, naukowców i przywódców religijnych) stwierdzają, że jednostki, które poświęciły swoje życie sprawom moralności, doświadczają jedności Self ze swoimi moralnymi celami. Colby i Damon (1992) zauważają, że wysoce prawdopodobne jest to, że takie połączenie moralności i Self występuje u wszystkich dorosłych, ale w przypadku osób moralnie wzorowych stanowi coś w rodzaju całkowitej jedności. Hart i Fegley (1995) natomiast przeprowadzali wywiady z adolescentami, którzy zdaniem przywódców społeczności lokalnej stanowią wzory moralności. Odkryli, że ci młodzi ludzie częściej używali moralnych cech osobowości (np. uczciwy) i celów moralnych (np. pomaganie innym) do opisu siebie niż adolescenci z grupy porównawczej.

Inni badacze tożsamości moralnej nie skupiali się na badaniu osób oddanych sprawom moralności, ale a priori przyjmowali tożsamość moralną za predykator moralnego zachowania. Na przykład Arnold (1993, za: Hardy i Carlo, 2005) badał związek pomiędzy ważnością moralności dla Self i moralnym zachowaniem wśród dorastającej młodzieży. Użyto narzędzia do pomiaru Self, które zawierało diagram składający się z trzech koncentrycznie ułożonych kół, każde odnoszące się do innego stopnia centralności dla Self. Badani mieli umieścić w kołach 16 cech, z których część był moralna (np. uczciwy), a część nie (np. kreatywny). Badano również moralną identyfikację i moralną motywację. Zachowanie moralne mierzono przy użyciu Skali Zachowania Etycznego (Hill i Swanson, 1985, za: Hardy i Carlo, 2005). Analiza wykazała, że zarówno moralna identyfikacja, jak i moralna motywacja stanowiły predykatory zachowania moralnego. Adolescenci, którzy wybrali cechy moralne jako centralne dla ich poczucia Self i podali moralne powody, dla których zależy im na tych cechach, przejawiali wyższy poziom zachowania moralnego.

Również Aquino i Reed przeprowadzili serię badań dotyczących tożsamości moralnej. W badaniu przeprowadzonym wśród absolwentów college’u (2002) stwierdzili, że tożsamość moralna (zarówno aspekt publiczny, mierzony podskalą Symbolizacji i prywatny, mierzony podskalą Internalizacji kwestionariusza Ważność tożsamości moralnej dla Self) stanowi predykator deklarowanych zachowań prospołecznych (tu: pracy jako wolontariusz). Wśród adolescentów jednak tylko skala Internalizacji wykazała związek z rzeczywistym ofiarowaniem datku. W dalszych badaniach tożsamość moralna (zwłaszcza wymiar Internalizacji) wykazała pozytywny związek ze zmiennymi takimi jak relacje wewnątrz grupy, stosunek do osób spoza własnej grupy (Aquino i Reed, 2003) oraz była negatywnie skorelowana z kłamaniem w negocjacjach biznesowych (Aquino, Ray i Reed, 2003, za: Hardy i Carlo, 2005).

Choć badań dotyczących tożsamości moralnej jest jeszcze niewiele, te, których wyniki przytoczyłam, świadczą o tym, że tożsamość moralna stanowi źródło moralnej motywacji, warto więc zająć się nią bliżej, tym bardziej, że brak w polskiej literaturze psychologicznej jakichkolwiek wzmianek na ten temat.

Ewa Szumowska - absolwentka psychologii stosowanej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Trener umiejętności psychologicznych z kilkuletnim doświadczeniem. W kręgu jej zainteresowań psychologicznych znajdują się głównie psychologia społeczna, moralności oraz psychologia emocji i motywacji.

Literatura:

• Aquino, K., Freeman, D., Reed, A., Lim, V. i Felps, W. (2008). When morality matters: Moral identity and the self-regulation of behavior. W przeglądzie, za: Shao, R., Aquino, K. i Freeman, D. (2008). BeyondMoral Reasoning: A review of moral identity research and its implications for business ethics. Business Ethics Quarterly, 2008, Tom 18, Nr 4.
• Aquino, K., Freeman, D., Reed, A., Lim, V. i Felps, W. (2009). Testing a Social - Cognitive Model of Moral Behavior: The Interactive Influence of Situations and Moral Identity Centrality. Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 97, No. 1, s. 123 – 141.
• Aquino, K., Ray, S. i Reed, A. (2003). Moral identity as a predictor of lying in negotiations. Paper presented at the annual meeting of the Academy of Management, Seattle, WA, za: Aquino, K. i Reed, A. (2002). The Self – Importance of Moral Identity. Journal of Personality and Social Psychology, 83, s. 1423 – 1440.
• Aquino, K. i Reed, A. (2002). The Self – Importance of Moral Identity. Journal of Personality and Social Psychology, 83, s. 1423 – 1440.
• Arnold, M. L. (1993). The place of morality in the adolescent self. Nieopublikowana praca doktorancka, Harvard University, za: Hardy, S. A. i Carlo, G. (2005). Identity as a source of moral motivation. Human Development, Tom 48, Nr 4, s. 232 – 256.
• Blasi, A. (1983). Moral cognition and moral action: A theoretical perspective.Developmental Review, Tom 3, s. 178 – 210.
• Blasi, A. (1995). Moral understanding and the moral personality: The process of moral integration. W: W. M. Kurtines i J. L. Gewirtz (red.), Moral development: An introduction. Needham Heights, MA: Allyn& Bacon, s. 229 – 253.
• Colby, A. i Damon, W. (1992). Some do care: Contemporary lives of moral commitment. New York: The Free Press, Shao, R., Aquino, K. i Freeman, D. (2008). Beyond Moral Reasoning: A review of moral identity research and its implications for business ethics.Business Ethics Quarterly, 2008, Tom 18, Nr 4.
• Colby, A. i Damon, W. (1993). The uniting of self and morality in the development of extraordinary moral commitment. W: G. G. Noam i T. E. Wren (red.), The moral self, s. 149 – 174. Cambridge, MA: MIT Press.
• Eisenberg, N., Fabes, R. A. i Spinard T. L. (2006). Prosocial development. W: W. Damon i N. Eisenberg, Handbook of child psychology: Vol. 3. Social, emotional and personality development (6^th ed.) (s. 646 – 718). New York: Wiley, za: Hardy, S. A. (2006). Identity, Reasoning and Emotion: An Empirical Comparison of Three Sources of Moral Motivation. Published online: 25 July, 2006. Springer Science + Business Media, Inc. 2006.
• Gibbs, J. C. (2003). Moral development & reality: Beyond the theories of Kohlberg and Hoffman. Thousand Oaks, CA: Sage, za: Hardy, S. A. (2006). Identity, Reasoning and Emotion: An Empirical Comparison of Three Sources of Moral Motivation. Published online: 25 July, 2006. Springer Science + Business Media, Inc. 2006.
• Hardy, S. A. i Carlo, G. (2005). Identity as a source of moral motivation. Human Development, Tom 48, Nr 4, s. 232 – 256.
• Hart, D. i Fegley, S. (1995). Prosocial behavior and caring in adolescence: Relations to self-understanding and social judgment. Child Development, Tom 66, s. 1346 – 1359m Shao, R., Aquino, K. i Freeman, D. (2008). Beyond Moral Reasoning: A review of moral identity research and its implications for business ethics. Business Ethics Quarterly, 2008, Tom 18, Nr 4.
• Hoffman, M. L. (2000). Empathy and moral development: Implications for caring and justice. New York: Cambridge University Press, za: Hardy, S. A. (2006). Identity, Reasoning and Emotion: An Empirical Comparison of Three Sources of Moral Motivation. Published online: 25 July, 2006. Springer Science + Business Media, Inc. 2006.
• Kasprzyk, L. i Węgrzecki, A. (1981). Wprowadzenie do filozofii, s. 212 – 232. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
• Kohlberg, L. (1969). Stage and sequence: The cognitive developmental approach to socialization. W: D. A. Goslin (red.), Handbook of Socialization theory and research (s. 347 – 480). Chicago, IL: Rand McNally.
• Wojciszke, B. i Baryła, W. Potoczne rozumienie moralności: pięć kodów etycznych i narzędzie ich pomiaru. Przegląd Psychologiczny, 2000, Tom 43, Nr 4.

Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")

e-mail: