Konflikt pokoleń na przykładzie relacji rodzinnych

Szczegóły

Utworzono: 02 października 2006

Joanna Strogolewska

1. Definicja konfliktu w rodzinie

Jak każda definicja, tak i pojęcie konfliktu jest wieloaspektowe, zależne od kontekstu w jakim się je rozpatruje. Próbując dokonać typologii konfliktów, różni autorzy biorą pod uwagę odmienne kryteria.

Dla potrzeb tej pracy przytoczę teraz niektóre systemy klasyfikacji, aby później za ich pomocą, dokonać analizy wybranych konfliktów.

Jedną z częstych klasyfikacji konfliktów jest podział ze względu na ich formę tj. konflikty racjonalne lub irracjonalne, antagonistyczne – nieantagonistyczne, jawne – ukryte, zorganizowane – niezorganizowane (Białyszewski, 1983).

Do najczęściej spotykanych konfliktów, także w rodzinie, należą konflikty jawne lub ukryte.

Konflikty jawne to takie, których przebieg jest możliwy do zaobserwowania. Strony pragną tutaj poszerzyć grono swych zwolenników, a przypadkowy obserwator może się stać jego biernym uczestnikiem.

Konflikty ukryte natomiast są z jakichś powodów zatajane przed otoczeniem. Często przybierają one postać walki niejawnej (ibidem).

Z uwagi na to, ile osób bierze udział w konflikcie lub inaczej rozpatrując obszar, na którym spór występuje, można wyróżnić dwa podstawowe rodzaje: intrapsychiczny – rozgrywający się wewnątrz jednostki, polegający na konflikcie wewnętrznych motywów działania jednostki i powodujący napięcie emocjonalne albo interpersonalny, rozgrywający się między dwoma stronami, które dążą do różnych, nie dających się pogodzić celów. Z takim konfliktem mamy do czynienia na gruncie rodzinnym.

Ze względu na skłonność stron konfliktu do pójścia na ustępstwa, można wskazać dwa typy konfliktów: konflikty trwałe i nierozładowane oraz konflikty otwarte.

W tych pierwszych, każda ze stron jest przekonana o słuszności swoich racji i nie dopuszcza kompromisowych rozwiązań, często nie ujawnia też swoich postaw. Powoduje kumulację napięcia i zwiększające się prawdopodobieństwo drastycznych rozwiązań konfliktu.

W konfliktach otwartych mamy do czynienia z sytuacją odwrotną, mianowicie postawy stron są nieskrywane, konflikt ma charakter przejściowy, zaś strony są skłonne do współpracy celem rozwiązania problemu.

Biorąc pod uwagę płaszczyznę, na której konflikt się rozgrywa, czy inaczej treść konfliktu, Białyszewski (1983) wyróżnia konflikty o charakterze ekonomicznym, politycznym, ideologicznym, kulturowym, religijnym.

Ossowska (1970) podkreśla, że konfliktami, z którymi stykamy się najczęściej, także na gruncie rodzinnym są te, dotyczące interesów, sfery wartości oraz przekonań.

Konflikt może dotyczyć wartości, które dla stron są wspólne, lub różne. Spór o przekonania, wydaje się tu konfliktem o najbardziej ostrym charakterze, gdyż dotyczy sfery wartości, na której zbudowany jest wszak światopogląd jednostki, będący podstawą jej świadomego funkcjonowania w świecie. Konflikt interesów, inaczej zwany konfliktem pragnień, często występuje pomiędzy rywalizującymi ze sobą członkami rodzin, ale również wtedy, gdy realizacja celów jest niezależna od stron.

Z punktu widzenia rodziny, najbardziej istotną rolę pełni sprzeczność interesów, choć trzeba dodać, że nie jest to jedyny motyw sporów.

Rostowska (2001) wyróżnia cztery równie ważne uwarunkowania konfliktów interpersonalnych w rodzinie.

-1-

Pierwszym z nich jest wadliwa atrybucja, czyli przypisywanie innym członkom rodziny niewłaściwych motywów zachowania.

-2-

Drugim może być wadliwa komunikacja, która wywołuje u członków rodziny emocje zakłócające wzajemne zrozumienie.

-3-

Kolejną, społeczną przyczyną konfliktów, jest tzw. naiwny realizm, czyli tendencja do spostrzegania własnych poglądów jako prawdziwych zaś poglądów innych jako zniekształconych przez ich poglądy czy wyznawane wartości.

-4-

Ostatnią wymienianą tu przyczyną konfliktów są zmienne osobowościowe, mogące np. powodować, że jedni są bardziej skłonni do popadania w konflikty od innych.