Higiena Umysłu - Temperament
- Szczegóły
- Utworzono: 04 marca 2015
- Redakcja
Higiena Umysłu powraca! Dzisiaj Sławomir Jarmuż o temperamencie i implikacjach jakie niesie w związku z naszą aktywnością i ... pracą. Zobaczcie jakiej pracy nie powinniście wybierać jeśli jesteście niskoreaktywni, a jaką powinniście wybrać jako osoby wysokoreaktywne.
Transkrypcja nagrania
W życiu potocznym mówimy niekiedy “kobieta z temperamentem”, albo “mężczyzna z temperamentem”. Cóż mamy na myśli mówiąc tego typu wyrażenia? Na ogół mamy na myśli pewną energię działania. Jeśli ktoś robi coś dynamicznie, szybko, mówimy, że robi to z temperamentem.
Jak temperament jest rozumiany w psychologii? Otóż, badania nad temperamentem mają bardzo, bardzo długą tradycję, to jest jeden z pierwszych tematów, jakie w ogóle w psychologii zostały poruszone, bo już w starożytności Hipokrates, a potem Galen stworzyli pierwsze typologie temperamentu. Zresztą co ciekawe ich terminologia przetrwała do dzisiaj w języku potocznym, bo mówimy o kimś, na przykład, że jest cholerykiem, że jest flegmatykiem, że jest melancholikiem czy też sangwinikiem. Te cztery typy temperamentów, które zostały zaproponowane przez Hipokratesa, są w naszym słownictwie do dzisiaj.
Ale czym zajmuje się psychologia temperamentu i co praktycznego może ludziom dać tego typu wiedza? Jest wiele koncepcji temperamentu, które były tworzone w Stanach Zjednoczonych, w Zachodniej Europie, ale też w Związku Radzieckim. Jest też bardzo duża tradycja badań nad temperamentem w Polsce. Mamy w Polsce bardzo, bardzo wybitnego znawcę temperamentu, prof. Jana Strelaua, który jest jednym z największych na świecie autorytetów w tej dziedzinie.
Jan Strelau, łącząc właściwie to co najlepszego wymyślono na ten temat na Zachodzie i na Wschodzie, stworzył swoją bardzo oryginalną koncepcję temperamentu, która nie tylko łączy różne perspektywy teoretyczne, ale daje szereg bardzo praktycznych wskazówek.
Ta koncepcja ulegała pewnym różnym modyfikacjom na przestrzeni lat. Dwa słowa o jednym terminie, który w tej koncepcji wydaje się być kluczowym. Otóż różnimy się między sobą czymś, co Jan Strelau nazwał kiedyś zapotrzebowaniem na stymulacje. Czyli każdy z nas, mówiąc tak już w prosty sposób, najlepiej czuje się w warunkach bardziej lub mniej stymulujących, jak jest mniej czy więcej bodźców.
Co więcej, różnimy się także tym, na ile sprawnie działamy w takich sytuacjach. Otóż, na jednym krańcu są ludzie, którzy świetnie czują się wtedy, kiedy wokół nich bardzo wiele się dzieje, wtedy są w swoim żywiole. Na drugim krańcu tego wymiaru są ci, którzy wolą sytuacje spokojne, wyciszone, w których nie ma zbyt wiele bodźców, to wtedy najlepiej się czują i najsprawniej działają. To jest właśnie w największym skrócie zapotrzebowanie na stymulacje.
Najwięcej osób jest gdzieś po środku, ale pomówmy o tych krańcach, bo one najlepiej ilustrują znaczenie temperamentu w naszym życiu.
Te pierwsze osoby nazywają się niskoreaktywnymi, a te drugie wysokoreaktywnymi. Jakie to ma znaczenie w ich życiu, w naszym życiu?
Po pierwsze, reaktywność ma bardzo duże znaczenie jeśli idzie o odporność na stres. Osoby niskoreaktywne, a więc te o dużej potrzebie stymulacji, dużej potrzebie bodźców, są znacząco bardziej odporne na sytuacje stresowe w życiu. Te osoby, jak łatwo się domyślić, na drugim krańcu, są dużo mniej odporne.
To ma niezwykle istotne znaczenie, np. w wyborze zawodów. Okazuje się, że znacząco więcej niskoreaktywnch osób pełni takie zawody jak wojskowy, pilot, strażak, manager, policjant, a więc takie osoby, które wymagają działania często pod silnym stresem, gdzie jest bardzo dużo stymulacji zarówno fizycznej, jak i takiej społecznej. Wysokoreaktywne osoby, jak łatwo się domyślić - odwrotnie, preferują zawody spokojne. Najlepszym zawodem dla skrajnie wysokoreaktywnej osoby to byłby bibliotekarz, albo kustosz w muzeum. To są idealne dla nich zawody, gdzie niewiele się dzieje.
Bardzo istotną różnicą, jeśli idzie o wysoko i nieskoreaktywnych jest tendencja do ryzyka. Niskoreaktywne osoby mają tendencje podejmowania znacznie bardziej ryzykownych działań, stąd np. ci ludzie, którzy uprawiają ekstremalne sporty, to są ludzie właśnie z tej strony, to są ci niskoreaktywni. Ci, którzy unikają takich aktywności życiowych to są wysokoreaktywni. To druga rzecz.
Trzecia rzecz to jest poziom lęku. Niskoreaktywni, ci mający dużą potrzebę bodźców, przejawiają znacząco niższy lęk. Mniej obawiają się różnego rodzaju rzeczy. Odwrotnie oczywiście u tych drugich.
Różnic dotyczących wysoko i niskoreaktywnch jest wiele. Kilka ma takich, poza tymi, o których była mowa wcześniej, jest jeszcze jedna bardzo istotna, dotycząca sposobu działania. Okazuje się na przykład, że osoby niskoreaktywne krócej przygotowują się do działań i mogą dłużej bez wytchnienia pracować, pod warunkiem, że te działania nie są nudne. Inaczej jest u wysokoreaktywnch, one mają bardzo rozbudowane czynności przygotowawcze, na przykład jak się mają zabrać do nauki, jak są studentami, to poświęcają dużo czasu, na przykład żeby sobie posprzątać, albo zrobią kawę, wyjdą z psem, pójdą na krótką pogawędkę gdzieś, zanim zaczną robić te czynności zasadnicze. A jak już zaczną robić, to mają tendencję do tego, żeby stosunkowo szybko je przerywać.
W związku z tym, jeżeli jesteś wysokoreaktywną osobą, to planuj sobie działania systematyczne, jeżeli odłożysz wszystko na ostatnią chwilę będzie duży kłopot z tym. Unikaj także współpracy, na przykład wspólnej nauki z osobą, jeśli jesteś niskoreaktywną z osobą wysoko i odwrotnie, ponieważ macie inne style pracy. Jeden chce robić coś długo, bez przerywania, drugi odwrotnie. Trudno będzie wam się dogadać.
A zatem kilka takich praktycznych rad dotyczących po pierwsze preferencji zawodowych, pomyśl o tym jaki zawód jest dla ciebie dobry, nie tylko ze względu na zainteresowania, nie tylko ze względu na rozwój, nie tylko ze względu na pieniądze, ale także ze względu na dopasowanie między twoim temperamentem, a środowiskiem, w którym będziesz przebywać, bo od tego będzie zależała nie tylko twoja satysfakcja, nie tylko twoje samopoczucie, ale też w dużej mierze efektywność twoich działań.
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
