Przez pryzmat psychologii rodzaju
- Szczegóły
- Utworzono: 24 kwietnia 2006
- Bartosz Orlicz
We współczesnej psychologii sporo jest teorii i hipotez, które mają pomóc w unikaniu konfliktów miedzygrupowych i dyskryminacji ze względu na pochodzenie etniczne, orientację seksualną i płeć oraz szeroko rozumiany rodzaj (gender).
Samo pojęcie rodzaj obejmuje zespół postaw i zachowań, który ma związek, choć nie pokrywa się całkowicie, z płcią biologiczną (2002, Brannon). Termin gender dokładniej określa płeć uwarunkowaną kulturowo, a termin gender studies – studia nad płcią uwarunkowaną kulturowo (2003, Arcimowicz).
Ten ostatni aspekt jest moim zdaniem najciekawszy dlatego, że studia nad tym problemem mogą przysłużyć się psychologii klinicznej, której kierunek wybrałem.
Przykładowo, można zadać sobie pytanie, czy kwestionariusze mające klasyfikować badanych i diagnozowanych ludzi oraz teorie, w ramach których, te kwestionariusze powstają, są prawdziwe?
Do dziś my sami możemy spotkać się ze stereotypami płci i rodzaju w życiu nie tylko publicznym i rodzinnych, ale także i naukowym.
Przykładem przyzwolenia lub jego braku na wyrażanie emocji przedstawicielom rodzaju może być kwestionariusz Becka (BDI; Beck Deppression Inventory), szczególnie punkt J) oraz jego cztery pozycje:
1) nie płaczę częściej niż zwykle,
2) płaczę częściej niż zwykle,
3) ciągle chce mi się płakać,
4) chciałbym płakać, lecz nie jestem w stanie.
Analiza pod kątem rodzajowym nasuwa pytanie, czy mężczyzna wychowany w patriarchalnym modelu i wymiarze rodziny, w którym „nie bądź babą” czy „chłopaki nie płaczą” jest często mówione dzieciom, szczerze odpowie na ten punkt kwestionariusza?
W tym miejscu kieruję szczególną uwagę na artykuł Dariusza Galasińskiego (2005) Mężczyźni, piszcie o swojej depresji, w którym dość ciekawie temat depresji u mężczyzn został zarysowany.
Zdaniem badaczki płci i rodzaju – Sandry Lipsitz Bem (2000, za: Arcimowicz, 2003) istnieją społeczne założenia, inaczej też - pryzmaty gender, zakorzenione we wszelkich praktykach społecznych łącznie z naszą psychiką. Jednym z pryzmatów jest esencjalizm biologiczny, który przyjmuje różnice biologiczne miedzy płciami jako zasadę organizującą życie społeczne.
Przykładem może być pewna dychotomia związana - tylko na pozór - z lateralizacją mózgu, gdzie etykieta dla lewej półkuli brzmi „męska”, a dla prawej „kobieca”.
Metaanaliza badań nad lateralizacją przeprowadzona przez Hiscocka i współpracowników (1994, 1995; za: Brannon, 2002) dowodzi, że zmienność wynosi zaledwie 1 – 2 %, co sugeruje, że wpływ na zmienność lateralizacji mają głównie czynniki indywidualne, inne niż rodzaj czy płeć. Jest to jedno z wielu badań nad wpływem i tłumaczeniem lateralizacji mózgu na różnice między rodzajami (Gerchwind i Galabura, 1987; Waber, 1976; Kiura, 1992; Levy, 1969, za: Brannon, 2002).
Badania nad ciałem modzelowatym, wzgórzem i podwzgórzem także nie wykazują jednoznacznych wniosków w determinizmie biologicznym układu nerwowego i mózgu. Samo istnienie trzech wymiarów uwarunkowań zachowań, tj. determinizmu biologicznego wpływającego na zachowanie, determinizmu społecznego wpływającego na zachowanie i interakcjonizmu uwarunkowań biologicznych i środowiska społecznego wpływającego na zachowanie, pokazuje, że zdania badaczy i naukowców są podzielone (Brannon, 2002).
- poprz.
- nast. »»
Komentarze
Bartek napisał:,,Formo wanie się stereotypów rodzaju od małego dziecka poprzez rozwój młodzieńczy tkwi w kontekście kulturowym''. Stereotypy społeczne opierają się na założeniu, że mężczyźni powinni ograniczać swoje zachowania wyłącznie do postaw określanych jako męskie, podobnie kobiety do postaw uznawane za kobiece, gdyż w takim kontekście widziana jest osobowość.
Nawiązując do stereotypów, gdzie Bartku sadzisz że :,,PMS oddziaływuje raczej swoją etykietą, przez co kobiety wierzą, że go doświadczają.” Nie do końca zgadzam się z tą wypowiedzią, która także została zawarta w artykule. Nasze postrzeganie siebie samych można rozumieć jako złożoną sieć opartą na schemacie, którą stosujemy zawsze wtedy, gdy spotykamy nowa osobę, grupę lub sytuację. Ludzie postrzegają samych siebie i innych wyłącznie w kategoriach męskich i kobiecych, męskości i kobiecości. Uważam, że nie dotyczy to osób, u których postrzeganie nie ogranicza się do schematu rodzaju. Moim zdaniem powinniśmy spróbować pokonać uprzedzenia bazujące na stereotypach, które nie raz kształtują nasz sposób myślenia i zachowania.
Po drugie - dualizm w tym przypadku jest niebezpieczny, zwłaszcza gdy wchodzi w rolę znajomość tak zwanej "trzeciej płci". Psychologia rodzaju, gender - czyli role społeczne kostytuowane przez społeczeństwo, kulturę (sztukę, media, panią sklepową w mięsnym) nakładają się niczym siatka pojęciowa na kategorię płci - implikuje to automatycznie problematycznoś ć w kategoryzacji "męski"/"kobiec y" takich przypadków jak metroseksualiśc i, homoseksualiści , transwestyci, transseksualiśc i czy "trzecia płeć".
Ja o tym już napisałem w moim artykule na tym forum - także polecam artykuły z:
www.gender.uni.wroc.pl/.../
dla większej znajomości tematu.
Pozostaje tutaj zacytowanie pewnej sceny z filmu "Meaning of life" Monty Pythona, gdzie na sali porodowej, w momencie pokazania dziecka (nowo narodzonego) matce, matka pyta się lekarza o to, czy jest dziecko "chłopczykiem" czy "dziewczynką". Lekarz odpowiada: "nie za wcześnie na role społeczne?".
Po przeczytaniu Twojego artykułu, zrozumiałam, że męskość i kobiecość nie koniecznie musi być rozumowana na podstawie różnic biologicznych. Zastanawiające jest to czy nasze zachowania są ,,wrodzone czy nabyte’’. Nie przekonują mnie argumenty, że kultura określa naszą tożsamość, mam zresztą prawo do innego poglądu. Zastanawiające jest jednak to, czy nasze zachowania są strukturą biologiczną –naturalną, czy tym, czego się nauczymy-nabyte .
W naszej kulturze jest pewny schemat, w którym mężczyźni są fizycznie więksi i silniejsi od kobiet. Wiąże się to z różnicą płci, ale także często z rozumowaniem schematycznym. Czy związku z tym stereotypy te są prawdziwe? Innym słowem jak płeć i rodzaj są ze sobą powiązane?
Każdy z nas przychodzi na świat genetycznym bagażem, fizjologią i strukturą ciała na ogół czynniki te pozostają nie zmienne w ciągu całego naszego życia.
Z punktu widzenia biologii posiadanie męskich hormonów i rozwój fizyczny zgodny z typem męskim powoduje, że dana jednostka czuje się osobnikiem płci męskiej.
Jednak zwracając uwagę na fakt istnienia tzw. "trzeciej płci", wynika z tego, że tożsamość rodzajowa jest osobistym, indywidualnym doświadczeniem danego osobnika, niezależnie czy jest to osobnik płci męskiej czy żeńskiej.
en.wikipedia.org/.../...
en.wikipedia.org/.../...
www.garysturt.free-online.co.u k/.../
a oto sam kwestionariusz (jest tez przetlumaczony na polski, wystarczy wpisac jego nazwe do google) www.garysturt.free-online.co.u k/.../