Przerwij pracę i rób, co chcesz, a odzyskasz motywację do pracy

Szczegóły: Utworzono: 13 stycznia 2015; dr Jarosław Kulbat

dr Jarosław Kulbat

Jeśli doświadczasz w pracy stresu, możesz spodziewać się jego negatywnych następstw. Stres w miejscu pracy może prowadzić do pogorszenia funkcjonowania psychologicznego w odniesieniu do motywacji, funkcjonowania poznawczego czy doświadczanych nieprzyjemnych emocji, w dłuższej perspektywie mogą pojawić się objawy wypalenia zawodowego czy obniżenia poczucia dobrostanu.

Ponadto wyniki wielu badań psychologicznych dokumentują związki pomiędzy pracą w stresie a pojawieniem się różnych dolegliwości związanych z pogorszeniem funkcjonowania organizmu (bóle pleców, bóle głowy, zmęczenie oczu, problemy ze snem, zawroty głowy, uczucie zmęczenia, problemy z łaknieniem, problemy żołądkowe [Nixon i inni, 2011]). Konsekwencje stresu w pracy dla pracownika i organizacji mogą być niezwykle poważne.

Regeneracja to proces, w następstwie którego znikają zmęczenie fizyczne, psychiczne czy obniżony nastrój powstałe na skutek męczących czy stresujących zdarzeń. Regenerować można się na różne sposoby, których istota sprowadza się do oderwania się od pracy, relaksacji, aktywności fizycznej czy jakichkolwiek działań, które mają na celu na odbudowę zasobów wewnętrznych (np. poczucia skuteczności) lub kontrolę nad własnymi działaniami (Sonnentag & Fritz, 2007). Większość badań nad regeneracją dotyczyło aktywności niezwiązanych z pracą czy realizowanych poza pracą. Na przykład, Sabine Sonnentag i Charlotte Fritz (2005, 2006) pokazały w swoich badaniach, że spośród różnych form spędzania czasu wolnego (w czasie weekendów czy wakacji) poprawie samopoczucia i regeneracji sił i motywacji do pracy sprzyjają szczególnie kontakty społeczne, którym towarzyszy koncentracja na pozytywnych aspektach pracy i brak problemów niezwiązanych z pracą oraz angażowanie się w działania, które ostatecznie człowieka rozwijają czy stanowią dla niego wyzwanie.

To po pracy. A co można zrobić w pracy? John Trougakos i Ivona Hideg (2009) dokonali przeglądu badań nad skutecznością metod regeneracji stosowanych w czasie pracy. Autorzy wychodzą od dość oczywistej tezy (mocno udokumentowanej empirycznie), która stanowi, że utrzymanie wysokiej efektywności pracy wymaga przeplatania okresów intensywnej pracy okresami odpoczynku. Przy czym, w proponowanym przez autorów ujęciu, okres odpoczynek nie oznacza po prostu przerwania pracy. Ich zdaniem, kluczowe znaczenie dla skuteczności regeneracji pracownika ma sposób spędzania przerwy. Żeby przerwa w pracy była skuteczna, musi spełniać przynajmniej jeden z dwóch warunków.

Po pierwsze, aktywność pracownika w czasie przerwy nie powinna wymagać poświęcania zasobów (np. poznawczych czy energetycznych), które są niezbędne do pracy, którą pracownik wykonuje. Na przykład, przerwanie aktywności wymagającej skupienia uwagi i poświęcenie tej uwagi innej czynności raczej nie doprowadzi do regeneracji wyczerpanych zasobów uwagi. Po drugie, efektywnej regeneracji w czasie przerw sprzyja pozostawiona pracownikom swoboda wyboru formy aktywności realizowanej w czasie przerwy, nawet wtedy gdy obiektywnie rzecz biorąc są to działania wyczerpujące (np. ćwiczenia fizyczne w firmowej siłowni). Potencjał regeneracyjny swobody wyboru jest szczególnie wysoki wtedy, gdy pracownik ma świadomość, jakie aktywności pozwalają mu się zrelaksować szczególnie łatwo. Poza tym nie wolno zapominać, że zmuszanie się do robienia czegoś, czego nie chcemy, samo w sobie jest wyczerpujące.

Do czytania (pdf – linki do artykułów):

Fritz, C., & Sonnentag, S. (2005). Recovery, health, and job performance: effects of weekend experiences. Journal of Occupational Health Psychology, 10(3), 187-199. [pdf]
Fritz, C., & Sonnentag, S. (2006). Recovery, well-being, and performance-related outcomes: The role of workload and vacation experiences. Journal of Applied Psychology, 91(4), 936-945. [pdf]
Nixon, A. E., Mazzola, J. J., Bauer, J., Krueger, J. R., & Spector, P. E. (2011). Can work make you sick? A meta-analysis of the relationships between job stressors and physical symptoms. Work & Stress, 25(1), 1-22.
Trougakos, J. P., & Hideg, I. (2009). Momentary work recovery: The role of within-day work breaks. Research in occupational stress and well-being, 7, 37-84. [pdf]