Szukajcie a znajdziecie... spełnienie w pracy

Szczegóły: Utworzono: 06 stycznia 2015; dr Jarosław Kulbat

dr Jarosław Kulbat

Praca zawodowa może być dla człowieka źródłem satysfakcji i spełnienia. Może, ale nie musi. Wyniki badań sondażowych zrealizowanych na początku 2013 roku przez CBOS pokazują, że trzy czwarte pracujących Polaków jest ze swojej pracy (zdecydowanie lub raczej) zadowolonych.

Analiza zmian wskaźników zadowolenia, monitorowanych przez CBOS od 1994 roku, daje podstawy, by sądzić, że frakcja zadowolonych pracowników wśród respondentów systematycznie rośnie. Nie brakuje więc wśród pracowników tych niezadowolonych z pracy. Powodów tego niezadowolenia może być wiele. Dla niektórych niezadowolonych praca stanowi pasmo frustracji, problemów, nie daje poczucia spełnienia. Innych wkurza to, że nie zarabiają wystarczająco dużo, albo nie mają pewności, czy za pół roku wciąż będą mieli pracę. Niezależnie od powodów niezadowolenia ze swojej pracy, można oczekiwać, że tego rodzaju doświadczenia raczej wcześniej niż później wpłyną na pogorszenie samopoczucia jednostki także poza pracą. Warto więc przyjrzeć im się dokładniej.

Zadowolenie z pracy jest wypadkową dwóch czynników. Na pierwszy wymiar (nazywany przez autorów badania stabilizacyjnym) składają się dobre zarobki, pewność zatrudnienia i poczucie stabilizacji oraz zadowalające świadczenia socjalne. Drugi czynnik obejmuje między innymi możliwości wykorzystania posiadanych kwalifikacji, zgodność z wykształceniem, to, czy praca jest interesująca, oraz przekonanie, że wykonywane w pracy zadania są ważne i mają sens.

Widoczne w wynikach badań zróżnicowanie korelatów zadowolenia z pracy jest interesujące, bo widać w nim wyraźnie te aspekty pracy, na które pracownik może wpływać. I raczej nie chodzi tu aktywne uczestnictwo w demonstracjach związków zawodowych. Podejmowanie świadomych działań, których celem jest wprowadzanie zmian w swoim stosunku do pracy, w literaturze nosi nazwę projektowania pracy (job crafting, Wrzesniewski, LoBuglio, Dutton i Berg, 2013). Celem strategicznym takich działań jest zwiększanie zadowolenia z aktualnie wykonywanej pracy. Można ten cel osiągnąć poprzez wprowadzanie stosunkowo niewielkich zmian w sposobie wykonywania zadań czy modyfikowaniu charakteru relacji interpersonalnych w miejscu pracy. Nawet drobne modyfikacje postępowania mogą prowadzić do wzrostu poczucia autonomii pracownika, sprawiają, że pracownicy w większym stopniu wykorzystają talenty i pozwalają w pełni wyrażać wartości, które są dla pracownika ważne. W konsekwencji zadowolenie z pracy systematycznie rośnie. Jak zaprojektować swoją pracę? Wprowadzając zmiany w przynajmniej jednym z dwóch aspektów codziennej pracy: wykonywaniu zadań i relacjach społecznych z innymi ludźmi.

1. Kształtowanie zadań

Praca przynosi satysfakcję między innymi wtedy, gdy pozwala wykorzystać posiadane uzdolnienia, kompetencje, doświadczenie albo stanowi okazję do wyrażenia cenionych przez człowieka wartości. Wśród ludzi niezadowolonych ze swojej pracy z łatwością można znaleźć takich, których irytuje wykonywanie zadań zbyt prostych, zdecydowanie poniżej ich możliwości. Dla człowieka, który jest zainteresowany swoim rozwojem osobistym, frustrujące będzie wykonywania zadań, które tego rozwoju nie umożliwiają, bo są zbyt proste, zbyt monotonne.

Żeby to osiągnąć, można próbować modyfikować zakres swoich obowiązków: zmieniać sposób wykonania zadań czy ich zakres, podejmując dodatkowe zadania lub rezygnując z innych. Oczywiście nie każdy pracownik może wybierać sobie zadania do wykonania, ale także wtedy są pewne możliwości działania. Można na przykład zwracać większą uwagę na te zadania, których wykonanie pozwala osiągać ważne cele osobiste. Bez uszczerbku dla efektów pracy można modyfikować sposób wykonania niektórych zadań tak, aby pozwalały na osiąganie celów kluczowych dla poczucia satysfakcji, jakie wiąże się z ekspresją kluczowych wartości osobistych pracownika.

Jak to zrobić?

· Nie przestawaj rozwijać swoich zdolności i szukaj okazji do tego, żeby w pełni je wykorzystać w pracy.

· Korzystaj z każdej okazji do rozwoju zawodowego.

· Staraj się decydować o tym, jak wykonasz zadania – wybieraj takie sposoby wykonania zadań, które pozwolą ci nauczyć się czegoś nowego.

· Zadbaj o to, żeby praca była mniej męcząca. Gdy nie da się tego zrobić, nie dopuszczaj do tego, żeby praca cię wyczerpała. Postaraj się mniej angażować emocjonalnie w wykonywane zadania.

· Staraj się planować pracę tak, żeby unikać kontaktów z ludźmi, którzy mają nierealistyczne oczekiwania i/lub ich obecność jest irytująca.

· Gdy pojawia się okazja wzięcia udziału w ciekawym projekcie, zgłoś się na ochotnika.

· Gdy pojawiają się jakieś innowacje, bądź pierwszym, który dowie się o nich czegoś więcej czy je przetestuje.

· Gdy nie ma już nic do zrobienia, poszukaj okazji do tego, żeby zająć się czymś innym.

2. Kształtowanie relacji z innymi ludźmi

Kontakty z innymi ludźmi mają dla większości ogromne znaczenie. Miejsce pracy może być miejscem nawiązywania i kształtowania satysfakcjonujących relacji z innymi. Modyfikując charakter czy intensywność tych relacji, można sprawić, że staną się znaczącą formą zaspokajania potrzeby afiliacji – kluczowej składowej dobrostanu większości ludzi. W konsekwencji, przebywanie w pracy, poprzez to, że stwarza okazje do kontaktów z ludźmi (których lubimy, podziwiamy czy szanujemy), staje się źródłem zadowolenia z pracy.

Jak to zrobić?

· Zapytaj zwierzchnika (lub współpracownika), czy nie mógłby nauczyć cię czegoś nowego.

· Szukaj inspiracji, obserwując zachowanie przełożonego.

· Poproś innych o opinie na temat wyników twojej pracy, poproś o radę.

· Doceniaj to, co inni dla ciebie robią (i staraj się odwzajemniać).

Bibliografia (pdf - linki do plików)

Berg, J. M., Dutton, J. E., & Wrzesniewski, A. (2013). Job Crafting and Meaningful Work in B. J. Dik, Z. S. Byre & M. F. Steger’s (Eds.) Purpose and Meaning in the Workplace, 81-104. American Psychological Association.[pdf]
Boguszewski R. (oprac.) (2013), Zadowolenie z pracy i jej oceny, Komunikat z badań, [pdf] dostęp: 16 września 2013.
Tims, M., Bakker, A. B., & Derks, D. (2012). Development and validation of the job crafting scale. Journal of Vocational Behavior, 80(1), 173-186. [pdf]
Wrzesniewski, A., LoBuglio, N., Dutton, J. E., & Berg, J. M. (2013). Job Crafting and Cultivating Positive Meaning and Identity in Work. Advances in Positive Organizational Psychology, 1, 281-302.[pdf]