Psycholog radzi Kim będziesz gdy dorośniesz? O tym, jak dobrze wybrać studia.Kim będziesz gdy dorośniesz? O tym, jak dobrze wybrać studia.
- Szczegóły
- Utworzono: 25 czerwca 2013
- Joanna Barszczewska
Trwa proces rekrutacji na uczelniach wyższych. Nie zawsze własne zainteresowania idą w parze z wymogami otoczenia. Jak wyjść z impasu i znaleźć złoty środek pomiędzy preferencjami rynku a własnymi predyspozycjami?
Echo tytułowego pytania, które niejednego z nas doprowadzało do irytacji w okresie dorastania, dociera do uszu kolejnego pokolenia, które staje właśnie w obliczu wyboru przyszłego zawodu. Spróbujmy przyjrzeć się czynnikom, które pomagają w podjęciu najbardziej korzystnej dla nas samych decyzji.
Czas egzaminów maturalnych i dylematy związane z wyborem kierunku studiów są z góry narzuconą granicą, która umownie kończy burzliwy czas dorastania. Oczywiście proces formowania tożsamości trwa zwykle dużo dłużej i przebiega różnie, w zależności od własnych zasobów i okoliczności. Jednak większość maturzystów, niezależnie od etapu rozwoju tożsamości, musi zmierzyć się z pytaniem: kim i jaki chce być oraz co chce w życiu robić. Taki „projekt samego siebie” jest zadaniem, procesem, który realizujemy przez całe życie. Nie ma więc gotowych szablonów, które możemy wykorzystać. O ile dla tych, którzy mają sprecyzowane plany zawodowe, wybór jest kwestią rozeznania wśród ofert uczelni i oszacowania własnych możliwości, dla pozostałych często jest zmaganiem z presją otoczenia, własnymi potrzebami i niepewnością. Wybór właściwej drogi życiowej wymaga czasem odroczenia w czasie. Ważne, żeby był to wybór z własnej woli, dający poczucie satysfakcji i motywację do działania. Aby kierunek studiów odpowiadał własnym zasobom i preferencjom, warto bliżej przyjrzeć się profilom absolwentów poszczególnych kierunków, ale także charakterystykom osobowościowym studentów różnych wydziałów. Są to oczywiście zestawienia statystyczne, jednak pozwalają uniknąć rozczarowań szczególnie w przypadku tych osób, które działają pod wpływem presji.
Na nasze aspiracje i preferencje zawodowe wpływa wiele zmiennych indywidualnych takich jak osobowość, temperament, iloraz inteligencji czy inteligencja emocjonalna. Wiele badań potwierdza przekonanie, że studenci różnych kierunków charakteryzują się odmiennymi profilami osobowościowymi. Dla przykładu badania Rubinsteina z 2005 roku wykazały, że studenci kierunków artystycznych przejawiają tendencję do osiągania wyższych wyników na skalach neurotyzmu od studentów nauk przyrodniczych oraz nauk społecznych. Ciekawe badania Cikszentmihalyi i Getzelsa z 1973 roku, dotyczące osobowości młodych artystów, wskazywały na niższy poziom takich cech jak towarzyskość i ekstrawertyzm wśród studentów akademii sztuk pięknych. Studenci nauk przyrodniczych z kolei osiągają wyższe wyniki na skalach sumienności i przystosowania. Na podstawie licznych badań, do cech, które wyróżniają studentów nauk społecznych, można zaliczyć otwartość na doświadczenia, empatię i umiejętność współpracy. Introwersja jest natomiast cechą najczęściej przejawiającą się wśród studentów nauk technicznych.
Poza ogólnymi różnicami w profilach osobowościowych studentów poszczególnych kierunków można zauważyć również różnice dotyczące specyficznych kompetencji emocjonalnych. Rezultaty badań przeprowadzonych w 2010 roku na grupie studentów europejskich uczelni wyższych, porównujących studentów kierunków technicznych, przyrodniczych, społecznych, humanistycznych i artystycznych pod kątem inteligencji emocjonalnej oraz poczucia własnej skuteczności, potwierdzają potoczną intuicję dotyczącą różnic w poziomie badanych cech. Okazuje się, że studenci kierunków społecznych oraz artystycznych osiągają znacznie wyższe wyniki na skalach mierzących emocjonalność od swoich kolegów studiujących na uczelniach technicznych. Najwyższy poziom ogólnej inteligencji emocjonalnej oraz poczucia zadowolenia wśród badanych grup studentów osiągnęli adepci szkół artystycznych.
Dotychczasowe przekonanie o kluczowej roli ilorazu inteligencji dla rozwoju, umiejętności podejmowania decyzji o przyszłym zawodzie oraz możliwości odniesienia sukcesu życiowego podważają badania prezentowane przez Paula Tougha w książce „How Children Succeed. Grit, Curiosity and The Hidden Power of Character”. Okazuje się, że istotniejsze od zdolności kognitywnych dla przyszłych osiągnięć są takie cechy jak wytrwałość, zdolność samokontroli, ciekawość świata, sumienność, konsekwencja oraz pewność siebie.
Kluczowe znaczenie podczas dokonywania wyboru przyszłego zawodu mają również czynniki motywacyjne. Badania dotyczące czynników odpowiedzialnych za adaptację i satysfakcję z podjętego wyboru kierunku studiów wykazały, że u podłoża procesów motywacyjnych studentów decydujących o kierunku wybieranych studiów leżą takie nastawienia jak ukierunkowanie na przyszłą karierę (awans zawodowy, prestiż, wysokość zarobków), rozwój własnych zainteresowań oraz czynniki zewnętrzne (wpływ rodziny, rówieśników, nauczycieli, a także stypendia). Na skali mierzącej zadowolenie oraz świadomość życiowych celów najwyższe wyniki osiągali zarówno studenci zorientowani na karierę, jak i ci, którzy stawiają na rozwój zainteresowań, jednak szybszą adaptacją do nowych warunków wykazywali się studenci rozwijający własne zainteresowania.
Wśród czynników, które pozwalają przewidywać przyszły wybór kierunku studiów, wymienia się zarówno wyznawane wartości, postawy, zasoby intelektualne, cechy osobowości, jak i wsparcie społeczne. Do najsilniejszych predyktorów satysfakcji z wyboru przyszłego zawodu należą jednak zainteresowania oraz świadomość własnych zasobów, zatem te aspekty, które wiążą się z kształtowaniem dojrzałej tożsamości. Tylko wtedy, gdy rozpoznamy własne zasoby oraz słabe punkty, a także opanujemy umiejętności dostosowania się do różnych warunków społecznych, nabędziemy kompetencje i wiedzę, która pozwoli stworzyć autentyczny i oryginalny projekt realizowania własnego potencjału zarówno w sferze zawodowej, jak i osobistej.
Więcej:
- Csikszentmihalyi, M., & Getzels, J. (1973). The personality of young artists: An empirical and theoretical exploration. British Journal of Psychology,64, 91–104.
- Kapová, J. (2008). Personal factors of the choice of study path, Studia Psychologica, 50(4), 407-414.
- Rubinstein, G. (2005). The big five among male and female students of different faculties. Personality and Individual Differences, 38, 1495–1503.
- Sánchez-Ruiz, M.J., et al. (2010). Trait emotional intelligence profiles of students from different university faculties, Australian Journal of Psychology, 62(1), 51–57
- Tough, P. (2012). How Children Succeed. Grit, Curiosity, and the Hidden Power of Character, Houghton Mifflin Harcourt.
- Voitkāne, S. et al., (2006).Student motivation for choice of study program, psychological well-being, perceived social support and needs at the start of university studies, Baltic Journal of Psychology, 7 (1), 46–59
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
