Psycholog szuka zabójcy

Szczegóły

Utworzono: 06 marca 2007

Redakcja

W jaki sposób znaleźć ściganego przez prawo mordercę, gdy zawiodą już wszystkie tradycyjne metody śledcze?

W filmach, takich jak „Milczenie owiec” albo „Złodziej życia” śledczy zwraca się do fachowców od portretów psychologicznych. A w polskiej rzeczywistości?

„Śledczy przychodzą do nas, kiedy już nawet jasnowidz i wróżbiarz nie pomogą" – żartują sierżant sztabowy Dariusz Piotrowicz oraz Jan Gołębiowski, psychologowie policyjni z Komendy Stołecznej Policji. Obaj są specjalistami w swojej dziedzinie - w tworzeniu portretów psychologicznych przestępców.

Tworzenie portretu psychologicznego przypomina rozwiązywanie działań matematycznych - „Wiadome to ofiara i jej zachowanie. Jeśli zachowania sprawcy się domyślamy, jesteśmy już blisko rozwiązania równania i znalezienia sprawcy”– tłumaczy Gołębiowski.

Przygotowywanie profilu przestępcy - krótkiej charakterystyki, ujmującej najważniejsze cechy psychiczne sprawcy i przejawy jego zachowań, tzw, profilowanie - stosuje się przede wszystkim przy wykrywaniu sprawców zabójstw, ale czasami robi się to też, by "rozpracować" sprawców innych przestępstw, takich jak gwałty, porwania, napady na banki, wymuszenia, kradzieże z włamaniem, jeśli nie można się z tym uporać w żaden inny sposób.

Bond i Kuba Rozpruwacz

Szczególnie trudnym przypadkiem była sprawa słynnego Kuby Rozpruwacza. Nazwano tak sprawcę serii brutalnych zabójstw prostytutek, grasującego w Londynie w 1888 roku. Morderstwa ogromnie wzburzyły społeczność miasta, więc śledczy George Lusk, aby dokonać szybszych postępów w śledztwie, zwrócił się do dr. Thomasa Bonda z prośbą o przygotowanie opinii psychologicznej o mordercy.

Jak pisze J. K. Gierowski w książce „Zabójcy i ich ofiary”, ów raport stał się najstarszym sporządzonym w formie pisemnej portretem psychologicznym przestępcy. Ponieważ jednak sprawcy nigdy nie ujęto, niemożliwe było zweryfikowanie poprawności profilu.

Później znane próby profilowania podejmowano podczas II wojny światowej. Jedną z pierwszych była psychologiczna opinia o Adolfie Hitlerze, wykonana przez amerykańskiego psychiatrę Williama Langera na zlecenie Biura Służb Strategicznych USA. Również identyfikacje innych hitlerowskich zbrodniarzy wojennych, już po zakończeniu II wojny światowej odbywały się przy użyciu technik bliskich profilowaniu, tzn. na podstawie znajomości ich charakterystycznych zachowań, zainteresowań, sposobu ubierania.

Portret psychologiczny od kuchni

Jak wygląda tworzenie portretu psychologicznego przestępcy?

W filmie „Złodziej życia” Angelina Jolie, występująca w roli psychologa, układała się w tym celu w grobie ofiary. Nasi specjaliści zapewniają jednak, że "wchodzenie w umysł przestępcy lub ofiary pokazywane na filmach nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Nikt nie kładzie się na miejscu zdarzenia na miejscu ofiary i nie zaczyna wręcz mówić jej głosem. Ja jeszcze na tzw. ciepłym miejscu zdarzenia nie byłem” – podkreśla Gołębiowski.

Jak dodaje, nie ma jednego modelu tworzenia charakterystyki psychologicznej przestępcy, ani odgórnie określonych procedur. „Zwykle mija kilka do kilkunastu miesięcy od zajścia, zanim my zaczniemy zapoznawać się ze sprawą. Dlatego pierwszy etap naszej pracy, a właściwie jej lwia część, to „grzebanie” w aktach, analizowanie szczegółów z miejsce zdarzenia, tego co mówili świadkowie, zapoznawanie się z protokołami, notatkami, dokumentacją fotograficzną. W ten sposób budujemy sobie obraz tego, co się wydarzyło”– wyjaśnia Piotrowicz.