Moralnej natury dylemat
- Szczegóły
- Utworzono: 27 czerwca 2014
- Kamila Pasek
Ideologia moralna w znacznym stopniu wpływa na etyczne wybory człowieka, jakich dokonuje on, będąc uczestnikiem lub świadkiem pewnych niejasnych sytuacji w miejscu pracy. Jednak nie tylko idealizm czy relatywizm może determinować zachowanie jednostki, znaczącą rolę odgrywa bowiem także indywidualna percepcja zdarzeń mających miejsce w organizacji.
Jesteś świadkiem sytuacji, w której twój szef w sposób niewłaściwy traktuje innego współpracownika, kolegę zza biurka. Szef wykorzystując swoją pozycję i władzę z nią związaną, odbiera twojemu koledze projekt, który miał się zakończyć lada dzień, tym samym pozbawiając go szansy na premię. Wolałbyś tego nie widzieć, a jednak. Co zrobisz?
Posługując się podobną historią, Agata Chudzicka-Czupała postanowiła ustalić, które wymiary moralnej intensywności kwestii etycznej mają wpływ na postępowanie w sytuacjach moralnego dylematu. Kiedy i dlaczego świadek identyfikuje się z ofiarą zdarzenia, udzielając jej wsparcia, kiedy zaś usprawiedliwia sprawcę lub nie podejmuje żadnych działań, uważając tym samym daną sytuację za normalną.
„Nie ma rzeczywistości samej w sobie, są tylko obrazy widziane z różnych perspektyw”.
Albert Einstein
Zdaniem autorki badań, ludzie w różny sposób dokonują percepcji i oceny sytuacji w zależności od relacji, jakie łączą ich z ofiarą lub sprawcą, uprzednich doświadczeń oraz przyzwolenia na podobne sytuacje w miejscu pracy; od wspomnianej oceny sytuacji w dużej mierze zależy to, jakie działania podejmują ludzie w sytuacjach natury dylematu moralnego.
Aby udowodnić stawiane przez siebie tezy, Chudziacka- Czupała za pomocą Kwestionariusza Sądów Moralnych i Decyzji Etycznych przebadała ponad pięciuset pracowników różnych organizacji. Analizie zostały poddane wybrane wymiary moralnej intensywności ocenianej kwestii etycznej; bliskość ofiary i sprawcy, społeczne przyzwolenie oraz wielkość skutków.
Wyniki okazały się potwierdzić wcześniejsze przypuszczenia. Otóż wraz ze wzrostem możliwych negatywnych dla ofiary konsekwencji u osób badanych rosła gotowość do niesienia wsparcia, bez względu na relacje łączące ich z osobą przełożonego. Co więcej, tylko ten wymiar wpływał na formułowanie przez badanych intencji behawioralnej, a więc na gotowość do podjęcia działania.
Dalsze analizy wskazują, że uprzednie doświadczenia osób badanych również znacząco wpływały na ocenę sytuacji jako nieetycznej lub też neutralnej. Osoby, które kiedyś odebrały podwładnemu ważne dla niego zadanie, usprawiedliwiały sprawcę, zaś te, które przełożony potraktował w przeszłości podobnie, identyfikowały się z ofiarą. Ważne z punktu widzenia kultury organizacji wydaje się też przyzwolenie lub jego brak na podobne sytuacje wśród pracowników. Ocena społecznego przyzwolenia na sytuacje nieetyczne potęguje bierność w kwestii niesienia pomocy ofierze oraz brak poczucia winy wśród potencjalnych i rzeczywistych sprawców.
Drogą podsumowania uznać należy, iż przedstawione badania dowodzą szczególnego znaczenia wpływu pewnych wymiarów moralnej intensywności: ocena dotkliwości konsekwencji, bliskość sprawcy/ofiary, ocena społecznego przyzwolenia. Jak wskazuje autorka, wymiary te są związane z percepcją sytuacji oraz rozpoznaniem problemu etycznego.
Niestety ze względu na deklaratywny charakter badań nie możemy wnioskować, czy i w jaki sposób poczynione oceny mają wpływ na działania, jakie podejmują jednostki w sytuacji faktycznego dylematu moralnego w miejscu pracy.
Więcej: Chudzicka- Czupała, A. (2013). Etyczne zachowanie się człowieka w organizacji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Bądź na bieżąco! Zapisz się na nasz newsletter! (dodatkowo otrzymasz eBooka "Iluzje codzienności")
